Eddie Weinstein – więzień T2
Eddie Weinstein (Jehuda Jakub Wajnsztajn) urodził się w 1924 roku w Łosicach. Niemcy po ataku na Polskę i zajęciu części jej terenów, w wielu miastach tworzyli zamknięte i strzeżone skupiska ludności żydowskiej, tzw. getta (w Łosicach utworzono je w 1941 roku). Władze okupacyjne wykorzystywały darmową siłę roboczą z podbitych terenów, tworząc liczne obozy pracy przymusowej. Eddie Weinstein pracował w kilku takich obozach, za każdym razem jednak udawało mu się z nich uciec.
Kres łosickiego getta nastąpił 22 sierpnia 1942 roku. Tego dnia Eddie po raz ostatni widział swoja matkę. Mieszkańcy dzielnicy żydowskiej zostali popędzeni w kierunku Siedlec, skąd w bydlęcych wagonach zostali wysłani do Obozu Zagłady Treblinka II. Weinstein na miejsce dotarł razem z swoim młodszym bratem Izraelem. Udało im się uniknąć natychmiastowej śmierci w komorach gazowych, ponieważ zostali skierowani do uprzątnięcia zwłok w wagonach oraz w okolicy stacji kolejowej w Treblince. W tym samym dniu Eddie został postrzelony przez SS-mana. Życie uratował mu jego brat, który ukrył go rannego w stercie ubrań zalegających w jednym z budynków na terenie obozu. Po kilku dniach stan Weinsteina się poprawił; jednak w tym czasie prawdopodobnie zastrzelono jego brata. Mimo osłabienia udało mu się przeniknąć do komanda pracującego przy segregacji żydowskiego mienia. W trakcie pobytu w obozie kilkukrotnie podczas selekcji był kierowany do grupy przeznaczonej na śmierć, ale udawało mu się ocalić życie.
[…] Przyszło dwóch strażników, którzy wybrali mnie i jeszcze innych, w sumie 40 osób. Jeden ze strażników kazał nam ustawić się obok i uformować kolumnę. Kiedy wybrana grupa realizowała polecenie, wymknąłem się i przyłączyłem do tych których pominięto przy wyborze. Do tej pory nie wiem co kazało mi to zrobić. Tamtych 40 zostało poprowadzonych w kierunku dołu […] zostali zastrzeleni.
Eddie Weinstein, 17 dni w Treblince, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łosickiej, Łosice 2012.
Pewnego dnia grupa więźniów, w której pracował, została skierowana do załadunku stojących na rampie wagonów rzeczami, jakie pozostały po zamordowanych. Weinstein wykorzystał ten moment. Udało mu się ukryć w jednym z wagonów, z którego później wyskoczył. Odnalazł swojego ojca i wrócili do Łosic, gdzie władze okupacyjne utworzyły tzw. getto szczątkowe. Przed jego likwidacją obaj opuścili je i ukrywali się u polskiej rodziny. Gdy ta odmówiła dalszej pomocy, ratunek znaleźli u Gabriela Szczebuńskiego – dawnego znajomego. Pomagała im także Helena Biernacka. Po wyzwoleniu Weinstein wstąpił do Wojska Polskiego, z którym dotarł do Niemiec. Tam po wojnie ożenił się. W 1949 r. wraz z żoną i ojcem wyemigrował do USA. Jego wspomnienia ukazały się w książce pt. „17 dni w Treblince”. Eddie Weinstein zmarł w 2010 w USA.
30 czerwca 2010 roku Helena i Gabriel Szczebuńscy zostali pośmiertnie uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Zdjęcia pochodzą z książki: Edward Kopówka, ks. Paweł Rytel-Andrianik, Dam im imię na wieki. Polacy z okolic Treblinki ratujący Żydów, Oxford – Treblinka 2011, strona WWW: sprawiedliwi.org.pl; z arch. Rafał Zubkowicza zasoby Muzeum Treblinka
A.S.