Treblinka I

Treblinka I - Obóz pracy

Karny Obóz Pracy funkcjonował od lata 1941 r. do końca lipca 1944 r. Pomysłodawcą i organizatorem był starosta powiatowy w Sokołowie Podlaskim, Ernst Gramss. Komendantem przez cały okres był Theo van Eupen. Obsługa niemiecka liczyła około 20 osób. Do pomocy mieli oni kompanie strażników, głównie Ukraińców, w liczbie około 100 osób. Przez obóz przeszło 20 000 więźniów, z czego około 10 000 zmarło lub zostało rozstrzelanych. Funkcjonowanie obozu można podzielić na kilka okresów:
I. Czerwiec – wrzesień 1941 r. – faza wstępna, obóz liczył wówczas kilkudziesięciu więźniów i znajdował się w zabudowaniach gospodarczych żwirowni; więźniowie ci wybudowali obóz właściwy.
II. Wrzesień 1941 – lipiec 1942 r. – obóz mieścił się już po wschodniej stronie żwirowni. Funkcjonowanie obozu podano do publicznej wiadomości 15 listopada 1941 r. W okresie tym nie było stałego podziału na więźniów polskich i żydowskich. Przebywali tu głównie Polacy oraz nieliczna grupa żydowskich rzemieślników z okolicznych miejscowości, takich jak: Kosów Lacki, Węgrów, Sadowne, Stoczek Węgrowski, Sokołów Podlaski.
III. Lipiec 1942 – listopad 1943 r. – w okresie tym funkcjonował oddalony o 2 km obóz zagłady. Zwiększyła się wówczas liczba żydowskich więźniów, zarówno rzemieślników, jak i robotników. Następowała duża rotacja i śmiertelność więźniów. Zmarłych zastępowano nowymi więźniami, wybranymi z transportów kierowanych na zagładę. Obóz pracy w tych miesiącach istniał „w cieniu” obozu zagłady Treblinka II.
IV. Listopad 1943 – lipiec 1944 r. – w listopadzie 1943 r. zlikwidowano całkowicie obóz zagłady, a w lipcu 1944 r., tuż przed nadejściem Armii Czerwonej – obóz pracy. W okresie tym zmniejszyła się liczba więźniów żydowskich, pozostali głównie fachowcy i więźniowie pracujący w administracji. Nastąpiło polepszenie bytowych warunków więźniów, otrzymali oni nawet dwukrotnie paczki z PCK.

Tekst opracowany na podstawie książki: E. Kopówka, Treblinka. Nigdy więcej, Siedlce 2002 r., s. 77-109