W piątek, 23 września miała miejsce konferencja związana z 80 rocznicą likwidacji żydowskiego getta w Siedlcach pt. „Społeczność żydowska w Siedlcach. Pamięć Zagłady”.

Organizatorami konferencji było Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941-1944), Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli oraz Biblioteka Pedagogiczna w Siedlcach.

W auli MSCDN przy ulicy M. Asłanowicza 2 licznie zgromadziła się młodzież z siedleckich szkół ponadpodstawowych, a także nauczyciele ze szkół podstawowych z okolicznych miejscowości, przedstawiciele władz samorządowych oraz pasjonaci lokalnej historii. Wydarzenie dostępne było także na kanale YouTube. Akces do udziału w konferencji za pomocą tej platformy zgłosili m. in. potomkowie siedleckich Żydów rozproszeni po całym świecie.

Wydarzenie otworzyła Pani Grażyna Sobiczewska, Kierownik MSCDN Wydział w Siedlcach witając i przedstawiając zgromadzonych uczestników i Gości.

Na konferencji wygłoszono 8 bardzo ciekawych referatów. Dyrektor Muzeum Treblinka. dr Edward Kopówka przedstawił rys historyczny społeczności żydowskiej w Siedlcach, Dariusz Kuziak z redakcji „Tygodnika Siedleckiego” opowiedział o siedleckim getcie. Monika Samuel, pracownik naukowy Muzeum Treblinka krótko zarysowała funkcjonowanie SS-Sonderkommando Treblinka, w którym w okresie II wojny światowej Niemcy zamordowali m. in. około 17 tys. obywateli polskich pochodzenia żydowskiego z Siedlec i okolicznych miejscowości. Znajdujące się w zasobach archiwum Archiwum Państwowego w Siedlcach materiały archiwalne dotyczące społeczności żydowskiej w Siedlcach zaprezentował dr Grzegorz Welik, Dyrektor tej instytucji. Mnogość publikacji dotyczących historii Żydów w regionie siedleckim, jakie znajdują się w zbiorach Miejskiej Biblioteki przybliżyła Joanna Zielińska z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Siedlcach. Nie zabrakło przypomnienia indywidualnych losów przedstawicieli przedwojennej żydowskiej społeczności Siedlec. Witold Okniński, Sędzia Sądu Apelacyjnego w Warszawie w stanie spoczynku opowiedział o żydowskich absolwentach Gimnazjum i Liceum im. B. Prusa oraz prawnikach i lekarzach pochodzenia żydowskiego w Siedlcach. Aneta Abramowicz-Oleszczuk przypomniała sylwetkę fotografa Adolfa Gancwol-Ganiewskiego, siedlczanina z wyboru. O Annie Kahan, nastoletniej autorce „Dziennika” spisanego w Siedlcach opowiedziała Agnieszka Janiszewska, Prezeska Stowarzyszenia tutajteraz.

Na zakończenie Dariusz Leński, inicjator upamiętnienia likwidacji siedleckiego getta zaapelował, aby nie zanikła pamięć o żydowskich sąsiadach, mieszkańcach przedwojennych Siedlec oraz o wielokulturowości miasta. Zaproponował także wmurowanie tablicy pamiątkowej poświęconej żydowskim lekarzom, którzy zostali zamordowani przez Niemców podczas likwidacji getta.

Po zakończeniu konferencji Monika Samuel, autorka i kurator towarzyszącej wydarzeniu wystawy pt. „SS-Sonderkommando Treblinka. Ostatni obóz „Akcji Reinhardt” W 80. rocznicę rozpoczęcia funkcjonowania Obozu Zagłady Treblinka II” oprowadziła po niej zainteresowaną młodzież.

Wydarzenie zakończyło przejście uczestników przed pomnik upamiętniający Żydów z Siedlec i okolic, znajdujący się przy ul. Berka Joselewicza, gdzie poprzez złożenie kwiatów, kamyków oraz zapalenie zniczy, oddano hołd pomordowanym.

23 września 2022