Kolejny raz, w pierwszą sobotę września na terenie Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy odbyły się uroczystości patriotyczno-religijne ku czci Ofiar Karnego Obozu Pracy Treblinka I oraz II wojny światowej. Organizatorem uroczystości była Parafia p. w. Trójcy Przenajświętszej i św. Anny w Prostyni oraz Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941-1944).
Karny Obóz Pracy Treblinka I funkcjonował od późnego lata 1941 r. do końca lipca 1944 r. Dokładna liczba więźniów obozu nie jest znana. Przyjmuje się, że osadzono tu około 20 000 osób (Polaków, Żydów i Romów), z czego około 10 000 zmarło na skutek chorób, niewolniczej pracy, ekstremalnych warunków bytowych lub zostało rozstrzelanych.
Uroczystości rozpoczęły się przy Żwirowni – miejscu niewolniczej pracy więźniów Karnego Obozu Pracy Treblinka I – Drogą Krzyżową prowadzoną przez ks. Józefa Poskrobko, proboszcza parafii w Prostyni.
Po zakończeniu Drogi Krzyżowej i powitaniu wszystkich zgromadzonych przez Dyrektora Muzeum Treblinka dr Edwarda Kopówkę i ks. Proboszcza Józefa Poskrobko została odprawiona Msza Święta polowa na terenie Miejsca Straceń. Mszy przewodził Ksiądz Biskup Piotr Sawczuk, który w głoszonym kazaniu przypomniał:
„Ziemia na której stoimy kryje prochy tysięcy ludzi. Dla sprawców tej okrutnej zbrodni nie liczyli się ludzie. Dla nich liczył się chory sen, który miał urzeczywistnić chorą ideologię. […] Nie da się zważyć ani zmierzyć bezcennej wartości ludzkiego życia ani zniszczonej kultury społeczeństw. […] Gromadzimy się, aby się modlić o pokój i bezpieczeństwo. Nienawiść niszczy nie tylko tych, którzy są nienawidzeni, ale też tych którzy nienawidzą. […] Modlimy się o pokój wieczny dla chrześcijan, którzy tu zginęli, ale też za licznych przedstawicieli judaizmu. Modlimy się za wszystkich, którzy zginęli tu z nadzieją na życie wieczne.”
Uroczystości, jak co roku, zgromadziły przedstawicieli rodzin byłych więźniów Karnego Obozu Pracy Treblinka I, przedstawicieli Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych z koła w Stoczku Węgrowskim oraz Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, których reprezentował Pan Józef Maliński.
Nie zabrakło przedstawicieli władz samorządowych i państwowych. W tym dniu byli z nami:
– Izabela Wrona – Przedstawiciel Wojewody Mazowieckiego;
– w imieniu Senatora RP, Wiceministra Zdrowia Waldemara Kraski, Urszula Krzymowska, Radna Powiatu Sokołowskiego;
– Marek Renik – Wicestarosta Powiatu Węgrowskiego;
– Adam Kaczmarczyk, reprezentujący Panią Poseł Annę Siarkowską oraz Nadleśnictwo w Ostrowi Mazowieckiej;
– Bożena Kordek – Wójt Gminy Małkinia Górna;
– przedstawiciele sołectwa w Prostyni;
– Jan Słomiak, Burmistrz Miasta i Gminy Kosów Lacki wraz z Ewą Arciechowską, Zastępcą Przewodniczącego Rady Miasta i Gminy i Danielą Prokopczuk, Sekretarzem Miasta i Gminy Kosów Lacki;
W uroczystościach udział wzięli przedstawiciele instytucji kultury, na czele z Anną Duńczyk-Szulc, Dyrektor Muzeum Warszawy oraz członkowie Rady Muzeum przy Muzeum Treblinka: Profesor Zofia Chyra-Rolicz oraz Artur Ziontek.
Na uroczystościach nie zabrakło również przedstawicieli:
– Szkoły Podstawowej im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego z Kosowa Lackiego wraz z sztandarem, na czele z Dyrektor Agnieszką Ajdys i nauczycielami;
– Szkoły Podstawowej im. ks. Twardowskiego z Gliny z sztandarem, na czele z Ewą Banaszek i Alicją Kruszewską;
– Liceum Ogólnokształcącego im. Orła Białego z Kosowa Lackiego i przedstawicieli klasy mundurowej wraz z sztandarem, na czele z Dyrektor Hanną Przesmycką;
– Publicznej Szkoły Podstawowej z Jasienicy wraz z sztandarem, na czele z uczniami, nauczycielami i rodzicami;
– Szkoły Podstawowej nr 2, im. Janusza Korczaka z Łochowa wraz z sztandarem, na czele z Dyrektor Renatą Jaczewską;
– Szkoły Podstawowej nr 1, im. Marii Curie Skłodowskiej z Małkini Górnej wraz z sztandarem, na czele z Panią Teodozją Ogonowską;
– Szkoły Podstawowej nr 2, im. Fryderyka Chopina z Małkini Górnej wraz ze sztandarem własnym i sztandarem Armii Krajowej;
– Szkoły Podstawowej im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego z Kiełczewa wraz z sztandarem, na czele z Dyrektorem Andrzejem Korosiem;
– Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II z Prostyni wraz z sztandarem, na czele z Dyrektor Ewą Szymanik;
– Szkoły Podstawowej w Orle, na czele z Anną Kopacz;
– Liceum Salezjańskiego Lux Sapientiae z Sokołowa Podlaskiego wraz z opiekunami: ks. Arturem Rogowskim, Mileną Gryglas i Sylwią Skrzeszewską;
– Hufca ZHP Sokołów Podlaski im. Janusza Korczaka wraz z sztandarem;
– Klubu Seniora z Sadownego;
– prasy lokalnej;
Program słowo-muzyczny przygotował i zaprezentował zespół Belfers Band.
Podczas uroczystości na terenie Miejsca Straceń prezentowana była wystawa „Więźniowie Pawiaka. Straceni w Treblince. 2 marca 1942 – 2 marca 2022. 80. Rocznica transportu więźniów z Pawiaka straconych w Treblince”. Na 15 planszach wystawy, jej kurator Anna Remiszewska przedstawiła historię osób, które nie były więźniami Karnego Obozu Pracy Treblinka I, ale zostały zamordowane tuż przy granicach tego obozu w wyniku akcji odwetowej niemieckich władz okupacyjnych na cywilnej ludności polskiej. Egzekucję przeprowadzono 2 marca lub w nocy z 2 na 3 marca 1942 r. Ludwig Fischer, gubernator dystryktu warszawskiego, poinformował o straceniu „stu polskich członków organizacji tajnej” w obwieszczeniu z 3 marca 1942 r., które dzień później zostało rozpowszechnione w Warszawie. Egzekucja wywołała duże poruszenie wśród warszawiaków. Na murach okupowanej stolicy pojawiły się napisy „Cześć ich pamięci”. Wystawa prezentowana będzie 4 września przed Miejsko-Gminnym Ośrodkiem Kultury w Kosowie Lackim podczas koncertu „Kwartet na koniec czasu” Oliviera Messiaena w wykonaniu Roberta Kwiatkowskiego (skrzypce), Andrzeja Wojciechowskiego (klarnet), Błażeja Golińskiego (wiolonczela) oraz Sławomira Wilka (fortepian). Koncert objęty został Patronatem Honorowym Marszałka Województwa Mazowieckiego Pana Adama Struzika oraz Patronatem Honorowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jest finansowany ze środków dotacji celowej z budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Na koniec uroczystości na Miejscu Straceń zostały złożone wieńce i zapalone znicze przed pomnikiem upamiętniającym Ofiary Karnego Obozu Pracy Treblinka I oraz pomnikiem Ofiar Romskich. Po uroczystościach Dyrekcja Muzeum Treblinka złożyła kwiaty również przed pomnikiem centralnym na terenie byłego niemieckiego Obozu Zagłady Treblinka II.
Dyrektor Muzeum serdecznie dziękuje wszystkim zgromadzonym, szczególnie: Komendzie Powiatowej Policji w Sokołowie Podlaskim, Komendzie Państwowej Straży Pożarnej w Sokołowie Podlaskim, Ochotniczej Straży Pożarnej z Kosowa Lackiego, Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej RM-MEDITRANS z Sokołowa Podlaskiego, a także Żołnierzom z 22 Wojskowego Ośrodka Kartograficznego z Komorowa i Harcerzom z Hufca ZHP Sokołów Podlaski im. Janusza Korczaka za wystawienie warty honorowej oraz Marzenie Szcześniak i Ilonie Flażyńskiej, które przygotowały rozważania Drogi Krzyżowej i pozostałym pracownikom Muzeum Treblinka za zaangażowanie się w sprawny przebieg tegorocznych uroczystości.
