8 kwietnia 2022 r. o godz. 11:30 w miejscowości Prostyń na cmentarzu parafialnym przy Parafii Rzymskokatolickiej Trójcy Przenajświętszej (ok. 5 km od Muzeum Treblinka) odbędzie się Msza Św. oraz pochówek nieznanych z imienia 22 osób narodowości romskiej, bestialsko zamordowanych przez niemieckich nazistów w maju 1942 r. w Tarnogrodzie. (MT)
Latem 2020 roku w czasie robót remontowo-budowlanych na placu targowym w Tarnogrodzie znaleziono ludzkie szczątki, które następnie zabezpieczyła policja. Sprawa została przekazana do pionu śledczego Instytutu Pamięci Narodowej, który ustalił, że wydobyte kości, fragmenty ciał i przedmioty osobiste wskazują na to, że była to grupa Romów zamordowanych przez niemieckich żołnierzy w 1942 roku. Wskazały na to również zeznania świadków, które odnosiły się do relacji nieżyjących już osób. Śledczy stwierdził też, że jest to tożsame ze wstępnym raportem z ekshumacji, który sporządzili archeolodzy. W związku z tym prokurator Instytutu Pamięci Narodowej wszczął śledztwo w sprawie zbrodni przeciwko ludności popełnionej w celu wyniszczenia grup narodowościowych.
W czerwcu 2021 roku IPN Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie poinformowała Związek Romów Polskich, że oględziny sądowo-lekarskie w Tarnogrodzie wykazały, że w wyniku ekshumacji wydobyto szczątki należące do 22 osób narodowości romskiej (8 mężczyzn, 3 kobiet, 3 prawdopodobnie kobiet oraz 8 dzieci), a także 2 nienarodzonych dzieci. Badania kości potwierdziły, że zgony pokrzywdzonych były wynikiem postrzałów z broni palnej. Zwrócono się również z prośbą o udzielenie informacji czy Związek Romów Polskich podejmie się organizacji pochówku opisanych ofiar narodowości romskiej. Prezes Związku Romów Polskich Roman Chojnacki podjął się organizacji pochówku ofiar romskich. Ujawnione w trakcie ekshumacji przedmioty posiadające wartość historyczną mają zostać przekazane do Muzeum w Treblince i zasilić jego zbiory, stanowiąc źródło pamięci i historii uciśnionego w trakcie drugiej wojny światowej narodu romskiego.
W trakcie II wojny światowej ze zbrodniczych rąk nazistowskich okupantów śmierć poniosło według tylko zachowawczych obliczeń ok. 500 tys. Romów i Sinti. Ginęli w sposób zorganizowany i zaplanowany nie tylko w obozach koncentracyjnych, obozach pracy, ale także – najczęściej anonimowo – w lasach, na łąkach, w trakcie wędrówki. Dzisiaj tylko bezgraniczna cisza, zapalona świeczka, chwila zadumy, słowa i zwykła ludzka obecność może zaświadczyć o ich cierpieniu i tragicznych losach. Niech nasze przybycie w tych szczególnych dniach będzie wyrazem troski i pielęgnacji pamięci, oddania szacunku dla wszystkich pomordowanych. Zarówno tych, których możemy mniej lub bardziej precyzyjnie zidentyfikować, jak i tych, o których miejscach spoczynku do tej pory nie wiemy. Wasze przybycie znacząco wzbogaci ten wyjątkowy dzień i będzie okazją do integracji, pielęgnacji naszej historii i tożsamości. Spotkajmy się wspólnie, pamiętając o bolesnej przeszłości, pielęgnując i dbając o teraźniejszość budujmy lepszą przyszłość dla przyszłych pokoleń, mając w pamięci naszych przodków – Oddajmy im należytą cześć i pamięć.
