25.11.2021 r. miało miejsce uroczyste upamiętnienie Jana Maletki, 21-letniego pracownika kolejowego, który został zastrzelony przez niemieckiego strażnika podczas podawania wody Żydom uwięzionym w pociągach śmierci kierowanych do Obozu Zagłady Treblinka II. Przywoływane tragiczne wydarzenia miały miejsce 20 sierpnia 1942 r., na stacji kolejowej w Treblince. Upamiętnienie Jana Maletki organizowane jest w ramach programu „Zawołani po imieniu”, realizowanego przez Instytut Pileckiego.
Uroczystości rozpoczęły się w Sanktuarium Trójcy Przenajświętszej i Świętej Anny w Prostyni mszą świętą sprawowaną w intencji „Zawołanego po Imieniu” oraz jego rodziny. Rodzinę Jana Maletki reprezentowała Pani Zofia Łopacka i Pani Marianna Wróblewska – bratanice Jana oraz Pan Krzysztof Łopacki, wnuk Stanisława, brata Jana Maletki. Nabożeństwo sprawował Jego Ekscelencja Ksiądz Biskup Piotr Sawczuk w koncelebrze z Księdzem dr Pawłem Rytel-Adrianikiem – Dyrektorem Biura ds. Komunikacji Zagranicznej Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski oraz Księdzem kanonikiem Józefem Poskrobko, proboszczem parafii w Prostyni.
W uroczystości, obok Organizatorów – Instytutu Pileckiego, reprezentowanego przez Annę Gutkowską – Zastępcę Dyrektora, Zbigniewa Chrupka – Starosty Ostrowskiego, Bożeny Kordek – Wójt Gminy Małkinia Górna oraz doktora Edwarda Kopówki – Dyrektora Muzeum Treblinka, udział wzięli znamienici goście: Profesor Magdalena Gawin – Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, inicjatorka programu „Zawołani po imieniu”, Justyna Pętkowska – Dyrektor Biura Poselskiego Marka Zagórskiego, Sekretarza Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Posła na Sejm, Elżbieta Lanc – Wicemarszałek Województwa Mazowieckiego oraz Przewodnicząca Rady Muzeum przy Muzeum Treblinka, Marcin Grabowski – reprezentujący Wojewodę Mazowieckiego Konstantego Radziwiłła, Mirosław Augustyniak – Radny Województwa Mazowieckiego reprezentujący Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika oraz Radni Sejmiku Województwa Mazowieckiego, Radni Rady Powiatu Ostrowskiego, na czele z Dorotą Subdą, Przewodniczącą Rady Powiatu, Radni Rady Gminy Małkinia Górna, na czele z Jerzym Maliszewskim, Wiceprzewodniczącym Rady Gminy, płk. Leszek Iwaniecki – Dowódca 22. Wojskowego Ośrodka Kartograficznego w Komorowie, komisarz Justyna Biedrzycka – Komendant Komisariatu Policji w Małkini Górnej, st. bryg. Janusz Iwanowski – Komendant Państwowej Straży Pożarnej w Ostrowi Mazowieckiej, Prezesi Ochotniczej Straży Pożarnej na czele z Andrzejem Wyszogrodzkim, Prezesem Zarządu Oddziału Powiatowego Związku OSP RP, Dr Karol Madaj – Dyrektor Muzeum Domu Rodziny Pileckich, Barbara Janina Sochal – Przewodnicząca Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, Członkowie Rady Muzeum Treblinka, Dyrektorzy i inni przedstawiciele Szkół Podstawowych i Ponadpodstawowych, a także Damian Bielecki – reprezentujący Fundację Polskie Koleje Państwowe, partnera upamiętnienia.
Po Eucharystii, zgromadzeni udali się na teren Upamiętnienia Stacji Treblinka. Do uroczystości dołączyli – Rabin Yehoshua Ellis, reprezentujący Żydowską Gminę Wyznaniową w Warszawie, Joanna Dudelewicz – Zastępca Dyrektora ds. Organizacyjno-Ekonomicznych i Inwestycyjnych w Muzeum Getta Warszawskiego, Doktor Bartosz Borys reprezentujący Żydowski Instytutu Historyczny im. Emanuela Ringelbluma oraz Agnieszka Nieradko, reprezentująca Komisję Rabiniczną ds. Cmentarzy oraz Fundację Zapomniane.
Podczas uroczystości na terenie upamiętnienia Stacji Treblinka inicjatorka programu „Zawołani po imieniu”, Profesor Magdalena Gawin, Wiceminister Kultury i dziedzictwa Narodowego Powiedziała: „Za co zginął Maletko? Za rodzinę? Za Ojczyznę? (…) Zginął za podanie wody… Trudno odpowiedzieć na taką śmierć (…). Co powinniśmy robić z taką pamięcią? Jako katolicy jesteśmy zobligowani do przebaczenia (…) Nas wszystkich obowiązuje Pamięć. Wybaczenie nie oznacza zapomnienia. (…) Od czasów wojny po raz pierwszy wymawiamy imię Jana Maletki. (…) Róbmy wszystko tak, aby zwyciężyło dobro (…) Będziemy pamiętać i będziemy się modlić, aby zło się nigdy nie powierzyło. Nigdy więcej!
Przemawiająca w imieniu rodziny bratanica Jana, Pani Zofia Łopacka podkreśliła: „To jest pamięć o człowieku, który był przyzwoity. (…) Moi rodzice, którzy przeżyli ze sobą 63 lata często wspominali Jana. (…)Wielu [podczas wojny] pytało dlaczego to robią. I tata i Jan. Podobno Jan miał powiedzieć do przyszłej teściowej: Jak się słyszy ten straszny krzyk i wołanie o pomoc, to nie można być obojętnym (…).
Głos zabrali także współorganizatorzy: Zbigniew Chrupek, Starosta Ostrowski oraz Bożena Kordek, Wójt Gminy Małkinia Górna.
Dyrektor Muzeum Treblinka, dr Edward Kopówka zwrócił uwagę, że w tym szczególnym miejscu zaistniał nowy, ważny element. Zadeklarował, że on sam, jak też pracownicy Muzeum Treblinka będą dbali o pamięć Jana Maletki i pamięć tego, co działo się na stacji w Treblince. Dyrektor Muzeum przytoczył nowy, niepublikowany wiersz Haliny Birenbaum pt. „Podróż w nieskończoność”, której ostatnią stacją była Treblinka.
List Dr Wojciecha Kozłowskiego, Dyrektora Instytutu Pileckiego odczytała Dr Anna Stróż-Pawłowska: „Najpierw okupant zrobił wiele, by zatrzeć ślady i uczynić ofiary anonimowymi, potem – przez dekady – komunistyczny reżim nie był dość zainteresowany ich przypomnieniem. Trzeba było wielu lat, byśmy upomnieli się o bohaterów, wołając ich po imieniu, przede wszystkim tutaj – we wspólnocie lokalnej, ale także szerzej – we wspólnocie narodowej”.
Po przemowach Profesor Magdalena Gawin wraz z Zofią Łopacką, bratanicą Jana Maletki dokonały uroczystego odsłonięcia pamiątkowej tablicy, którą poświęcił Ksiądz Biskup Piotr Sawczuk. W imieniu społeczności żydowskiej modlitwę za zmarłych odmówił Rabin Yehoshua Ellis. Następnie zgromadzeni minutą ciszy uczcili Jana Maletkę oraz wszystkie ofiary Obozu Zagłady Treblinka II i Obozu Pracy Treblinka I.
Uroczystości na Stacji Treblinka zakończyło złożenie kwiatów przed kamieniem z tablicą upamiętniającą, po czym delegacje udały się na teren Muzeum Treblinka aby złożyć kwiaty pod pomnikami Ofiar.
W czasie, gdy rozpoczynały się uroczystości na Stacji Treblinka, przejeżdżające w pobliżu pociągi „Pilecki” i „Nałkowska” nadały sygnał „Baczność”. Był to wyraz pamięci i szacunku środowiska Polskich Kolei Państwowych dla przywoływanej 25 listopada, w Dniu Kolejarza, postaci Jana Maletki.
W uroczystości uczestniczyło wiele pocztów sztandarowych z okolicznych szkół, straży pożarnych oraz asysta i warta honorowa żołnierzy z 22. Wojskowego Ośrodka Kartograficznego z Komorowa. Nastrój powagi podkreślała muzyka w wykonaniu kwartetu smyczkowego INSANO.