Rok 2021 Rokiem Grupy Ładosia

„Grupa Ładosia” zwana też „Grupą Berneńską”

W 2021 roku mija 80. rocznica rozpoczęcia przez Poselstwo Rzeczypospolitej Polskiej w szwajcarskim Bernie akcji ratowania Żydów z Zagłady. Rok 2021 uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej został ustanowiony Rokiem Grupy Ładosia.

Trudne wojenne czasy pochłonęły życie milionów ludzi. Żydzi, jako naród, byli prześladowani jeszcze przed wojną. Narastające nastroje antysemickie pogłębiły się po dojściu do władzy Adolfa Hitlera w 1933 roku. Dwa lata później ogłoszono ustawy norymberskie, a po wybuchu II wojny światowej, sytuacja Żydów stała się jeszcze bardziej tragiczna. Niemcy rozpoczęli tworzenie gett, a następnie obozów zagłady przeznaczonych do eksterminacji ludności żydowskiej.

Z pomocą ratowania Żydów ruszyła grupa polskich dyplomatów oraz działaczy żydowskich. Na jej czele stanął Aleksander Ładoś, polski poseł w szwajcarskim Bernie (w latach 1940 – 1945). Członkami grupy byli również: Abraham Silberschein (założyciel Genewskiego Komitetu Pomocy Żydowskim Ofiarom Wojny –RELICO), Konstanty Rokicki, Chaim Eiss, Stefan Ryniewicz oraz Juliusz Kühl.

„Grupa Berneńska” zajęła się tzw. „akcją paszportową”. Polskim dyplomatom udało się nawiązać kontakty z niektórymi konsulami państw Ameryki Południowej, w tym z konsulem honorowym Paragwaju. Dokumenty pochodzące z południowoamerykańskich krajów były fałszowane i dostarczane do osób osadzonych w obozach zbiorczych i gettach na terenie całej okupowanej Polski. Paszporty trafiały też do Holandii, Słowacji, Węgier a także do Żydów z Niemiec pozbawionych obywatelstwa. Wystawiane były in blanco, a wypełnianiem ich w większości zajmował się wicekonsul RP Konstanty Rokicki oraz Stefan Ryniewicz. Abraham Silberschein i Chaim Eiss przemycali dane osobowe oraz gotowe paszporty pomiędzy Bernem a państwami europejskimi. Aleksander Ładoś wykorzystywał swoją pozycję w Bernie do ochrony działań grupy, które odbywały się w ścisłej tajemnicy przed rządem szwajcarskim i zabezpieczenia jej przed rozbiciem przez tamtejszą policję. Juliusz Kühl dbał o zabezpieczenie kontaktów pomiędzy organizacjami żydowskimi, a Poselstwem RP oraz dostarczał listy i czyste blankiety. Najstarszy odnaleziony paszport pochodzi z 1940 roku i był wystawiony dla rodziny lekarzy Marii i Henryka Goldbergów, jako obywateli Paragwaju. Dokumenty preparowano dla pojedynczych osób i całych rodzin.

W 2019 roku pod redakcją Jakuba Kumocha opublikowano listę 3262 osób, które otrzymały paszporty wystawione przez „Grupę Berneńską”. Według ostatnich badań Instytutu Pileckiego liczba osób ocalonych przez „Grupę Ładosia” jest szacowana na 2 do 3 tysięcy.

Źródło: Jędrzej Uszyński, „Ambasador Ładoś i jego dyplomaci – niezwykła akcja ratowania Żydów z Holocaustu”, Czasopismo polonijne w Szwajcarii, Nasza Gazetka, 12.06.2020 r.

Lista Ładosia: nazwiska 3262 Żydów objętych tzw. „akcją paszportową” https://instytutpileckiego.pl/pl/instytut/aktualnosci/instytut-pileckiego-opublikowal-liste-nazwisk-3262-zydow-obj [dostęp: 21.02.2021 r.]

I.S.

Fot. PAP/Paweł Supernak

1 kwietnia 2021