Dzień 27 stycznia – rocznica wyzwolenia obozu KL Auschwitz-Birkenau w 1945 r. – został uchwalony 1 listopada 2005 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Celem ustanowienia tego dnia było uczczenie pamięci ofiar pochodzenia żydowskiego, pomordowanych w czasie II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy.
Wiosną 1940 roku został utworzony obóz koncentracyjny KL Auschwitz znajdujący się na przedmieściach Oświęcimia. W 1943 roku KL Auschwitz został podzielony na trzy obozy: Auschwitz I – obóz macierzysty, Auschwitz II – Birkenau i Auschwitz III – Monowitz, któremu podlegały Buna i podobozy utworzone przy zakładach przemysłowych, głównie na Śląsku i Małopolsce. W 1944 roku KL Auschwitz II – Birkenau stał się największym ośrodkiem Zagłady Żydów.
Ogółem, w czasie istnienia obozu, Niemcy przywieźli do Auschwitz około 1,1 miliona Żydów, blisko 150 tysięcy Polaków, 23 tysiące Romów, 15 tysięcy sowieckich jeńców wojennych oraz kilkanaście tysięcy więźniów innych narodowości. Większość z nich została zamordowana.
W drugiej połowie 1944 r. władze SS przystąpiły do zacierania śladów i niszczenia dowodów zbrodni popełnionych w Auschwitz. Niszczono akta, m.in. kartoteki i rejestry więźniów, przystąpiono także do palenia imiennych wykazów Żydów deportowanych do Auschwitz. W połowie stycznia 1945 roku Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację obozu. Od 17 do 21 stycznia 1945 roku wyprowadzono z KL Auschwitz i jego podobozów około 56 000 więźniów w pieszych kolumnach ewakuacyjnych, głównie na zachód, przez Górny i Dolny Śląsk. 20 stycznia 1945 roku wysadzono w powietrze krematoria: II i III, a 26 stycznia – znajdujące się dotąd w stanie pełnej zdatności do użytku – krematorium V.
27 stycznia 1945 roku wkroczyli do Oświęcimia żołnierze Armii Czerwonej. Przed południem żołnierze 60. Armii Pierwszego Frontu Ukraińskiego pojawili się we wschodnim rejonie Oświęcimia, na terenie podobozu Monowitz. Obóz macierzysty Auschwitz I oraz obóz Auschwitz II – Birkenau zajęli około godz. 15, przy czym przy pierwszym z nich napotkali opór cofających się oddziałów niemieckich. W obozie macierzystym, Birkenau i Monowitz doczekało wyzwolenia około 7000 chorych i wycieńczonych fizycznie więźniów.
———————————————————————————————–
27 stycznia w Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu dyrekcja Muzeum Treblinka wraz z pracownikami złożyła wieńce pod Pomnikiem Ofiar Obozu Zagłady Treblinka II, pod pomnikiem upamiętniającym więźniów Karnego Obozu Pracy Treblinka I oraz pod pomnikiem upamiętniającym Romów i Sinti, którzy zostali zamordowani w Obozie Pracy i Obozie Zagłady.