8 kwietnia jest Międzynarodowym Dniem Romów. Stanowi upamiętnienie spotkania przedstawicieli Romów z 25 państw, które odbyło się 8 kwietnia 1971 r. Święto zostało ustanowione w 1990 r. na IV Kongresie Międzynarodowego Związku Romów. Dzisiejszy dzień jest dodatkowo uczczeniem pamięci Romów zamordowanych w Tarnogrodzie (województwo lubelskie). 19 czerwca 2020 r. w czasie robót remontowo-budowlanych na placu targowym w Tarnogrodzie znaleziono szczątki romskich ofiar. W wyniku ekshumacji przeprowadzonej przez IPN wiemy, iż w grupie zamordowanych były 22 osoby: 8 mężczyzn, 3 kobiety, 3 prawdopodobnie kobiety, 8 dzieci i 2 płody. Ich śmierć była wynikiem postrzałów z broni palnej. Romowie zostali zamordowanych przez żandarmów niemieckich w maju 1942 r.
Na terenie Miejsca Straceń pod pomnikiem Romów i Sinti znajdującym się obok Karnego Obozu Pracy Treblinka I, przy udziale społeczności romskiej oraz zaproszonych gości rozpoczęły się uroczystości pogrzebowe ofiar z Tarnogrodu, których szczątki spoczęły na cmentarzu parafialnym w Prostyni.
Roman Chojnacki Prezes Związku Romów Polskich z siedzibą w Szczecinku inaugurując spotkanie przytoczył tragiczne losy Romów i Sinti w czasie II wojny światowej:
„Tragedia naszego narodu przez wiele lat była pomijana we wszystkich analizach i rozważaniach dotyczących zbrodni ludobójstwa popełnionych podczas ostatniej wojny światowej. Dopiero niedawno zaczęto mówić otwarcie o gehennie Romów i Sinti w okupowanej Europie”.
Kolejną osobą, która zabrała głos była Krystyna Pawłowicz Sędzia Trybunału Konstytucyjnego:
„Pamiętajmy, że krew, śmierć, ból Romów jest taki sam jak ból Żydów, Polaków i innych nacji, tak samo boli tylko mniej się o nim mówi.”
Po Mszy świętej obrządku katolickiego w kościele parafialnym w Prostyni, szczątki złożono na pobliskim cmentarzu.
Wg. tradycji romskiej podczas pogrzebu, rodziny zmarłych przemawiają nad grobami swoich bliskich. Tożsamość zamordowanych w Tarnogrodzie pozostaje nieustalona. W imieniu rodzin głos zabrał Mieczysław Jodłowski, Pastor Kościoła Zielonoświątkowego w Nowej Soli:
„Bóg wzbudził w moim sercu takie emocje, takie uczucia jak bym ich znał, jak by byli moją rodziną […] Będę dziękował Bogu za to, że nie pozwolił o nich zapomnieć”.
Uroczystości zwieńczyły słowa Stanisława Stankiewicza Prezydenta Światowego Związku Romów:
„Znaleźli wędrowcy swoje miejsce po śmierci”. Następnie odśpiewano hymn romski.
Fot. P. Maliszewski